Cyrkularne procesy czyszczenia detali

Model cyrkularny opiera się na koncepcji znanej jako 6R. Jak interpretować sześć postulatów gospodarki o obiegu zamkniętym w odniesieniu do przemysłowych procesów czyszczenia?

1. RETHINK (przemyśl): Określenie to odnosi się do rozważnych decyzji po stronie zarówno projektantów i producentów rozwiązań, jak i użytkowników podejmujących decyzje zakupowe. Nakłada obowiązek analizy i ciągłego doskonalenia cyrkularnych procesów.
2. REFUSE (odmów): Zasada ta oznacza odmowę zakupu produktów, które nie są niezbędnie potrzebne, a jednocześnie wybór rozwiązań spójnych z pozostałymi zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym. Warto rozszerzyć ten postulat o stanowcze „nie” wobec produktów o silnym negatywnym wpływie na środowisko naturalne, np. generujących wysoki ślad węglowy lub powodujących emisję toksycznych substancji.
3. REDUCE (ogranicz): Ten postulat oznacza minimalizowanie ilości wykorzystywanych produktów czy usług. W procesach czyszczenia odnosi się przede wszystkim do ilości zużywanych mediów myjących, które mogą się znacznie różnić w zależności od wybranego rozwiązania.
4. RE-USE (użyj wielokrotnie): Tej zasadzie odpowiada idea czyszczenia w obiegu zamkniętym, umożliwiającym wielokrotne wykorzystanie tej samej kąpieli myjącej do usuwania zanieczyszczeń. Bardzo istotny jest okres, w którym dana kąpiel pozostaje skuteczna. Żywotność płynu myjącego jest jednym z podstawowych kryteriów oceny metod czyszczenia.
5. REPAIR (napraw): Urządzenia wykorzystywane w procesach usuwania zabrudzeń powinny być możliwie bezawaryjne, a w wypadku wystąpienia usterki należy je naprawiać, zamiast wymieniać na nowe. Duże znaczenie ma tutaj dostępność części zamiennych i usług serwisowych po stronie dostawcy technologii.
6. RECYCLE (odzyskaj): W odniesieniu do urządzeń zasada ta oznacza ponowne wykorzystanie materiałów, z których są zbudowane. W wypadku środków czyszczących, mowa o przetwarzaniu zabrudzonej kąpieli myjącej tak, aby nadawała się do użycia przez długi czas. Wykorzystuje się w tym celu procesy filtracji, separacji oraz bioremediacji zanieczyszczeń.

 

Do czyszczenia produkowanych detali oraz części konserwowanych maszyn i urządzeń wciąż często używa się mediów myjących bazujących na rozpuszczalnikach. Nawet jeśli taki środek pracuje w obiegu zamkniętym, szybko nasyca się zabrudzeniami. Kąpiel myjąca wymaga całkowitej wymiany od siedmiu do siedemnastu razy w roku. Zużycie płynu jest tak wysokie, że mimo pracy w obiegu zamkniętym nie można odwoływać się do zasady RE-USE, o REDUCE nawet nie wspominając. Niektórzy użytkownicy oczyszczają kąpiel myjącą przez destylację. To jednak wyjątkowo energochłonny proces, który generuje wysoki ślad węglowy, jednocześnie zaś nie przywraca rozpuszczalnikowi początkowej skuteczności.

Niektóre technologie czyszczenia już w fazie projektowej zostały opracowane w modelu cyrkularnym, w myśl zasady RETHINK. Opierają się one na obiegu zamkniętym, jednak istotnie różnią się od tradycyjnych systemów myjących.

Stosowane w zrównoważonych systemach preparaty nadają się do użytku przez okres od sześciu do dwunastu miesięcy. Oznacza to czterokrotną, a nawet  dziesięciokrotną redukcję (REDUCE) ilości zużywanych środków czyszczących w stosunku do płynów bazujących na rozpuszczalnikach. Tym samym wielokrotnie ograniczamy też ilość odpadów generowanych w procesach czyszczenia. Jest to możliwe dzięki właściwościom innowacyjnych płynów oraz specjalnej konstrukcji urządzeń. W technologiach cyrkularnych kąpiel myjąca podlega ciągłemu samooczyszczaniu (RECYCLE), co wydłuża żywotność, umożliwiając użytkowanie (RE-USE) nawet przez rok. W systemach biologicznych regeneracja kąpieli odbywa się w procesie bioremediacji, czyli rozkładu frakcji olejowych przez naturalne mikroorganizmy. W innych technologiach kąpiel oczyszcza się przez mechaniczną separację w podłączonych do myjek płytowych separatorach oleju, a w  wypadku zanieczyszczenia kąpieli farbami i lakierami – przez oddzielanie i osadzanie zabrudzeń w systemie filtrów i zbiorników. Wszystkie wspomniane procesy zapewniają wysoką skuteczność płynu  myjącego przez wiele miesięcy. Warto dodać, że nowoczesne płyny czyszczące generują co najmniej pięciokrotnie niższy ślad węglowy niż taka sama ilość środka opartego na rozpuszczalniku. Jeśli wartość tę pomnożymy przez zmniejszone zużycie, okazuje się, że zmiana technologii oznacza od  dwudziestokrotnego do pięćdziesięciokrotnego obniżenia śladu węglowego generowanego przez płyn myjący.

Istotną kwestią jest również trwałość systemów myjących oraz możliwość ich naprawy, w myśl zasady REPAIR. Warto wybierać dostawców, którzy posiadają własne centrum serwisowe, zapewniające  profesjonalną obsługę oraz dostępność materiałów eksploatacyjnych i części zamiennych.

Na koniec wspomnijmy o bezpieczeństwie. Innowacyjne systemy myjące zapewniają najwyższą skuteczność przy użyciu środków bezpiecznych, niepalnych, pozbawionych lotnych związków  organicznych i bez piktogramów informujących o zagrożeniach. Dzięki temu zapewniamy ochronę zdrowia użytkowników, eliminujemy ryzyko pożaru, a dodatkowo ułatwiamy organizację procesu czyszczenia – za sprawą rezygnacji (REFUSE) z zastosowania energochłonnych odciągów oparów i  ograniczenia (REDUCE) ilości środków ochrony osobistej.

Adaptację procesów czyszczenia do idei gospodarki o obiegu zamkniętym należy rozpocząć od analizy obecnych procesów, uwzględniając wymogi techniczne, specyficzne potrzeby branży i indywidualne oczekiwania użytkowników. Kolejnym krokiem jest dobór technologii i parametrów procesu, a następnie jego testowanie i wdrożenie.

Eksperci Bio-Circle Polska od niemal trzydziestu lat dokonują takiej diagnozy, towarzysząc partnerom w branży przemysłowej we wdrażaniu innowacyjnych cyrkularnych technologii czyszczenia. Zapraszam do współpracy.

Autor: Małgorzata Tomczyk

---

Artykuł pochodzi z najnowszego wydania czasopisma Production Manager nr 1/2025.
Jeśli jesteś zainteresowany dostępem do całej treści lub prenumeratą roczną napisz do nas: info@production-manager.pl