Zielone kompetencje na poziomie c-level

Potwierdza to Deloitte w niedawno wydanym raporcie „2025 C-suite Sustainability Report”. Według ankietowanych 2,1 tysiąca kierowników wyższego szczebla (zwanych także c-level lub c-suite) z małych, średnich i dużych firm w dwudziestu siedmiu krajach w 2025 r. zrównoważony rozwój pozostaje najważniejszym priorytetem biznesowym ich organizacji, a 83 proc. badanych potwierdziło również, że ich firmy zwiększyły inwestycje w zrównoważony rozwój względem roku poprzedniego.
Mimo opóźnienia implementacji dyrektywy CSRD Unia Europejska już pracuje nad kolejnymi wytycznymi w obszarze zrównoważonego rozwoju. Chodzi o Circular Economy Act, czyli dyrektywę, której celem jest przyspieszenie przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym, ustanowienie jednolitego rynku wtórnych surowców, zwiększenie podaży wysokiej jakości materiałów pochodzących z recyklingu oraz pobudzenie popytu na te materiały w Unii Europejskiej. Będzie to miało fundamentalny wpływ na firmy produkcyjne, które najprawdopodobniej będą podlegać bardziej restrykcyjnym regulacjom w zakresie recyklingu oraz będą zachęcane do zapewnienia jak najwyższego poziomu cyrkularności swojej produkcji.
Dodając do tego obowiązujące już regulacje dotyczące right to repair (prawo do naprawy) oraz rozporządzenie w sprawie ekoprojektu zrównoważonych produktów (Ecodesign for Sustainable Products Regulation, ESPR), a także będącą w trakcie wdrażania dyrektywę CSRD, presja na wprowadzanie zrównoważonych praktyk stale rośnie. Dlatego aby firmy produkcyjne mogły pozostać konkurencyjne w epoce zrównoważonego rozwoju, muszą inwestować w zielone kompetencje, szczególnie na poziomie c-suite. Potwierdza to badanie Economist Impact, w którym 80 proc. ankietowanych liderów biznesu zgadza się, że kompetencje ekologiczne będą najważniejszym czynnikiem napędzającym zieloną transformację.

Czym są zielone kompetencje? Wbrew pozorom nie polegają one wyłącznie na posiadaniu wiedzy o ESG czy ekologii, choć są to bardzo ważne aspekty. Pojęcie „zielone kompetencje” obejmuje szeroko rozumiane umiejętności potrzebne do zrównoważonego prowadzenia firmy i odnosi się zarówno do wiedzy technicznej, jak i do kompetencji społecznych, przywódczych oraz strategicznych.
Według raportu Międzynarodowej Organizacji Pracy „Skills for a Greener Future” podstawą zielonych kompetencji są: świadomość ekologiczna, otwartość na zmiany, umiejętność uczenia się nowych technologii oraz zdolność współpracy wewnątrz organizacji przy ograniczaniu śladu środowiskowego. Istotna jest także odporność psychiczna, przedsiębiorczość oraz umiejętność komunikowania i promowania zmian – nie tylko wśród współpracowników, ale także wśród klientów i partnerów.
Zielone kompetencje różnią się w zależności od działu. Na przykład dla marketingu są to m.in. umiejętność odpowiedzialnego komunikowania działań firmy w sposób, który nie narazi jej na zarzut greenwashingu. Dla osób z działu produkcji kluczowe mogą być m.in. umiejętności właściwej segregacji odpadów oraz wyłapywania i zgłaszania nieprawidłowości zagrażających innym pracownikom, konsumentom bądź środowisku. Kadra c-level musi zaś dysponować najszerszym wachlarzem zielonych kompetencji, aby móc wyznaczyć, poprowadzić i sfinansować strategię firmy w duchu zrównoważonego rozwoju, która jest kluczem do konkurencyjności.

Najwyższa kadra zarządzająca nadaje rytm działaniom firmy, tworzy kulturę organizacyjną i podejmuje najważniejsze decyzje strategiczne. Dlatego skuteczne wdrożenie zrównoważonych działań – które jednocześnie maksymalizują zyski oraz pozytywny wpływ na środowisko i społeczność – zależy właśnie od zielonych umiejętności na poziomie c-level.
Do kluczowych zielonych umiejętności na poziomie c-level w firmach produkcyjnych zaliczamy:
• Znajomość regulacji i założeń zrównoważonego rozwoju.
• Znajomość mechanizmów zielonego finansowania.
• Ekoinnowacyjność i zrównoważone zarządzanie zasobami.
• Zrównoważone zarządzanie łańcuchem dostaw.
• Zarządzanie zmianą.
• Zrównoważone przywództwo.
• Wizjonerskie i strategiczne myślenie.

Przemysł stoi w centrum unijnej zielonej transformacji. Dlatego kadra c-level w firmach produkcyjnych musi swobodnie poruszać się w europejskich i polskich ramach prawnych, w tym w CSRD wraz ze standardami ESRS, Taksonomii UE, CSDDD czy ESPR (w tym wymogach paszportu produktu). Ważna jest ponadto wiedza w zakresie regulacji bezpośrednio wpływających na produkcję oraz pozyskiwanie bądź obróbkę surowców w zależności od profilu firmy, tj. CBAM, REACH, RoHS, WEEE, EUDR, IED/BREF, a także norm zarządczych ISO 14001 i ISO 50001. W praktyce oznacza to umiejętność przełożenia wymogów regulacyjnych na strategię firmy i decyzje operacyjne. Znajomość tych regulacji pozwala nie tylko unikać kar, ale przede wszystkim świadomie budować strategię biznesową, która łączy zgodność z przepisami i z długoterminową wartością dla firmy oraz z oczekiwaniami społecznymi. Równie istotna jest solidna znajomość ogólnych zasad zrównoważonego rozwoju, gdyż stanowi ona fundament wszystkich współczesnych ram prawnych i standardów. Dzięki temu liderzy potrafią właściwie interpretować wymagania, szybciej identyfikować luki i szanse, przewidywać kierunki przyszłych regulacji, a także spójnie definiować cele i kluczowe wskaźniki efektywności.

Zielona transformacja kosztuje, ale w długiej perspektywie przynosi oszczędności i korzyści finansowe. Dodatkowo na rynku dostępne są specjalne instrumenty, takie jak zielone obligacje, kredyty powiązane z celami bądź certyfikatami ESG czy unijne fundusze przeznaczone na dekarbonizację i efektywność zasobową. Posiadanie wiedzy na temat dostępnych opcji finansowania oraz warunków ich pozyskania daje liderom szansę lepszego strategicznego zaplanowania inwestycji w nowe technologie oraz doboru celów najlepiej wpisujących się w możliwości finansowe firmy. Warunkiem wstępnym wielu z tych możliwości jest istniejąca strategia ESG, posiadanie danych na temat emisji CO₂ przedsiębiorstwa czy zużycia energii przez poszczególne systemy wykorzystywane w firmie. Dlatego dobrze zdefiniowane KPI mogą pomóc obniżyć koszt kapitału i przyspieszyć zieloną modernizację, np. parku maszynowego. Umiejętności i wiedza w tym zakresie pomagają kadrze c-level dopasowywać strategię i planować innowacje zgodnie z dostępnymi opcjami finansowania.

Ekoinnowacyjność to umiejętność projektowania produktów i procesów w sposób, który zmniejsza zużycie zasobów i obniża emisje przez analizę całego cyklu życia (LCA). W praktyce może to oznaczać optymalizację procesów produkcyjnych, odzyskiwanie ciepła, zamykanie obiegów wody, cyrkularne wykorzystanie odpadów, redukcję ilości surowców dzięki smart designowi czy wdrażanie technologii opartych na odnawialnych źródłach energii. Rezultat takich działań jest wymierny: mniejszy wpływ na środowisko, niższe koszty jednostkowe, większa odporność na wahania cen mediów oraz lepsza reputacja. To właśnie kadra zarządzająca jest często prekursorem zmian w tym obszarze i to od jej świadomości zależy, czy firma efektywnie i przyszłościowo będzie wdrażać zrównoważone rozwiązania, które już teraz dają przewagę konkurencyjną.

Odpowiedzialność firm produkcyjnych sięga dziś daleko poza własną fabrykę i obejmuje cały łańcuch dostaw. Wynika to z rosnącej świadomości i wymagań konsumentów, klientów oraz pracowników, ale także z przepisów prawa. Choć wiele nowych regulacji, takich jak dyrektywa w sprawie należytej staranności (CSDDD), dyrektywa CSRD czy cyfrowy paszport produktu (DPP), nie jest jeszcze w pełni wiążących dla większości firm – zwłaszcza małych i średnich – wszystkie będą stopniowo wdrażane do 2030 roku. Oznacza to, że firmy już teraz powinny wymagać od dostawców działania zgodnego z zasadami środowiskowymi i społecznymi, wprowadzać audyty nowych dostawców w celu weryfikacji ich celów i certyfikacji ESG, redukować emisje w transporcie, w miarę możliwości skracać łańcuchy dostaw, wspierać partnerów w transformacji oraz budować przejrzystość w całym łańcuchu dostaw. Umiejętność zrównoważonego zarządzania łańcuchami dostaw jest kluczem do efektywnego kierowania firmą w erze zielonej transformacji.

Zielona transformacja to nie tylko wyznaczanie celów ESG, ecodesign i znajomość wymogów prawnych. To przede wszystkim umiejętność zmiany mentalności i kultury organizacyjnej tak, aby odzwierciedlała założenia zrównoważonego rozwoju, oraz zdolność do skutecznej integracji strategii ESG ze strategią biznesową. Lider musi umieć przeprowadzić organizację przez ten proces, budując świadomość wśród wszystkich pracowników, angażując i inspirując zespoły do działania oraz wdrażając nowe standardy operacyjne, etyczne i regulacyjne. Kluczowe jest zrozumienie, że zmiana to nie jednorazowy projekt, lecz ciągła podróż wymagająca cierpliwości, jasnej komunikacji i gotowości do uczenia się na błędach. Zmiany bywają trudne, bo ludzie obawiają się nowości. Dlatego kadra c-suite musi potrafić komunikować cele i strategię zrównoważonego rozwoju w sposób nie tylko przejrzysty, ale także pomagający pracownikom zrozumieć, dlaczego wyznaczono właśnie takie cele i czemu są one ważne – tak by inspirowały do wspólnego działania.

Nawet najlepsza strategia zrównoważonego rozwoju nie przyniesie rezultatów, jeśli nie zostanie zakorzeniona w codziennej pracy zespołów. Kluczową rolę odgrywa tu przywództwo na poziomie c-level. Liderzy muszą nie tylko mówić o odpowiedzialności, ale także ją pokazywać – przez spójność słów i czynów, etyczne decyzje i świadome wybory. Ważne jest również uczciwe i przejrzyste komunikowanie postępów oraz trudności, które się pojawiają. Dodatkowo zrównoważone przywództwo to traktowanie celów środowiskowych i społecznych na równi z celami biznesowymi –przez rozliczanie zespołów z ich osiągania, zachęcanie do inicjatyw i otwartość na dialog. Dzięki temu cele ESG i zrównoważonego rozwoju stają się wspólną wartością i naturalną częścią kultury organizacyjnej.

Skutki zmian klimatycznych coraz silniej wpływają na sposób prowadzenia działalności – i będą nasilać się w przyszłości. W tej sytuacji kluczowe staje się myślenie długofalowe oraz gotowość do przełamywania utartych schematów. Dużą rolę odgrywa tu umiejętność prognozowania i analizy tendencji, czyli zdolność do wczesnego dostrzegania wyzwań i szans środowiskowych, by proaktywnie kierować innowacjami, oraz planowanie strategiczne – budowanie długoterminowych ścieżek transformacji z jasnym zrozumieniem celów, barier i „okien możliwości”. Dzięki temu kadra c-level może skutecznie odpowiadać na zmieniające się warunki rynkowe: od cen energii i dostępności surowców po rosnące oczekiwania dotyczące trwałości, naprawialności i recyklingu produktów. Zdolność myślenia perspektywicznego i tworzenia rozwiązań, które przygotowują organizację na jutrzejsze wyzwania, to konieczność decydująca o konkurencyjności i przyszłości biznesu.

Mimo politycznych zawirowań i opóźnień we wdrożeniu CSRD zrównoważony rozwój pozostaje globalnym priorytetem biznesu – co potwierdzają badania Deloitte. Unia Europejska przyspiesza prace nad kolejnymi regulacjami (m.in. ESPR, right to repair, zapowiadany pakiet dla gospodarki o obiegu zamkniętym), co będzie szczególnie odczuwalne w przemyśle. Aby utrzymać konkurencyjność, firmy produkcyjne muszą rozwijać zielone kompetencje na poziomie zarządu. To właśnie one pomogą zredukować ryzyka prawne i reputacyjne, zwiększyć dostęp do kapitału, zbudować odporność operacyjną i przygotować firmę na wyzwania jutra.