Megatrendy zmieniają ekonomię jaką znamy

W obliczu dynamicznych przemian globalnych, Polska stoi przed wyzwaniem i szansą, jaką niosą ze sobą megatrendy kształtujące przyszłość naszej cywilizacji. Najnowsze opracowanie przygotowane przez Siemens Polska przy wsparciu THINKTANK, zatytułowane „Globalne megatrendy i digitalizacja – polska perspektywa”, rzuca światło na pięć kluczowych trendów, które będą miały decydujący wpływ na kierunki rozwoju gospodarki i społeczeństwa w naszym kraju.

Współczesny świat mierzy się z szeregiem wyzwań, które realnie wpływają na naszą rzeczywistość, a Polska nie pozostaje bierna względem globalnych przemian. Jeżeli nasza gospodarka chce na nie odpowiedzieć, musimy podwoić wysiłki w obszarze transformacji cyfrowej. Megatrendy będą kształtować nasz rynek przez dekady i to od tego, jak mocno firmy postawią na nowoczesne, cyfrowe rozwiązania i odpowiednich partnerów, będzie zależało, czy utrzymają swoją pozycję rynkową – mówi Maciej Zieliński, CEO Siemens sp. z o.o.

W obliczu fundamentalnych wyzwań cyfryzacja staje się kluczowym elementem budowy odporności systemów gospodarczych. Przemiany technologiczne muszą być traktowane jako element strategii długofalowej stabilności, która wymaga redefinicji relacji między państwem a sektorem prywatnym. Nowy model konkurencyjności powinien być odporny, zrównoważony i inkluzyjny. Megatrendy, takie jak zmiany demograficzne, urbanizacja, zmiany klimatu czy cyfryzacja, to nie tymczasowe wyzwania, ale trwałe siły, które zmieniają podstawy działania gospodarek. Tylko w oparciu o wiarygodność państwa jako ramę zaufania dla inwestycji cyfrowych możemy stworzyć solidne fundamenty przyszłej transformacji. Musimy przejść od neoliberalnego modelu do ekonomii wartości, która stawia dobro społeczne i zrównoważony rozwój ponad krótkoterminowy zysk – podkreśla prof. dr hab. Jerzy Hausner, ekonomista, Przewodniczący Rady Programowej Open Eyes Economy Summit.

Pierwszym z megatrendów są zmiany dotyczące zaludniania poszczególnych obszarów. Europa i Chiny doświadczą znacznego spadku liczby ludności, podczas gdy do 2050 roku populacja Afryki prawie się podwoi. Prognoza demograficzna dla Polski jest szczególnie niekorzystna. Liczba mieszkańców spada od połowy lat 90. z powodu niskiego wskaźnika dzietności i emigracji młodych Polaków. GUS prognozuje spadek populacji Polski z 37,4 mln do 34,2 mln do 2050 roku. Rośnie jednocześnie odsetek osób w wieku 65+, który w 2023 roku stanowił 20% populacji, a do 2050 roku ma osiągnąć 30%. Skutkuje to znaczącym spadkiem liczby osób w wieku produkcyjnym i powiązaną z tym luką kompetencyjną.

W dobie coraz trudniejszego dostępu do wysoko wykwalifikowanych specjalistów, kluczowe jest zwiększanie produktywności poprzez narzędzia cyfrowe, jak na przykład digital twin. Dzięki nim widzimy, że zespoły są w stanie pracować znacznie efektywniej, skracając czas potrzebny na proces projektowania i TTM, czyli wprowadzenie produktu na rynek. Jednocześnie, wciąż mamy bardzo dużo do zrobienia jako kraj, ponieważ w niedawnym Światowym Rankingu Konkurencyjności Cyfrowej zajęliśmy odległe, 39 miejsce – mówi Maciej Zieliński, CEO Siemens sp. z o.o.

Osadzone w tradycji teorii Malthusa przekonanie, że wzrost gospodarczy i wyższy poziom życia będzie trwale wpływać na wzrost liczby ludności to przeszłość. Liczba ludności i dzietność kobiet obniża się, a ludzkość zbliża się do poziomu, od którego ludzi będzie coraz mniej. Szczytowa wartość 10,3 mld ma zostać osiągnięta w latach 80. XXI wieku, a potem zacznie maleć. Należy to przyjąć do wiadomości, bo odwrócić tego trendu się da. Dostosowanie powinno polegać zarówno na zmianie paradygmatów ekonomii, jak i na zmianach w sferze realnej. Rola digitalizacji w zaspokajaniu potrzeb starzejącego się i coraz mniej ludnego świata jest nie do przecenienia – mówi dr Lidia Adamska, główna ekonomistka THINKTANK.

Trend przenoszenia się ludzi do dużych miast będzie w najbliższym czasie postępował. Do 2030 roku przybędzie 10 megamiast (pow. 10 mln ludzi), głównie w krajach rozwijających się, co wiąże się z wyzwaniami ekologicznymi, energetycznymi, transportowymi i żywieniowymi. Dziś w Polsce ponad 60% osób mieszka w miastach, a wskaźnik ten będzie rósł, choć część metropolii doświadczy też spadku liczby mieszkańców przez trend suburbanizacji i ujemny przyrost naturalny. Do 2050 roku tylko Warszawa i Kraków mają mieć więcej ludności niż obecnie, pozostałe duże miasta stracą 10-25% populacji.

– Patrząc dzisiaj na mapę Polski niełatwo sobie wyobrazić pięć dużych miast, w których żyje większość ludności, a pomiędzy nimi pustkowie. Nie jest to wizja nierealna. Jest natomiast oczywiste, że idące w tym kierunku zmiany oznaczają wielkie i zróżnicowane   wyzwania stojące przed miastami i infrastrukturą całego kraju. Współwystępujące z tymi procesami trendy demograficzne tworzą połączenie, którym bez upowszechnienia digitalizacji trudno będzie zarządzić – mówi dr Lidia Adamska, główna ekonomistka THINKTANK.

Ostatnie lata uwidoczniły niepewność światowych łańcuchów dostaw, a w perspektywie globalnej jesteśmy świadkami zmiany układu największych sił gospodarczych, na które nakładają się problemy operacyjne związane m.in. z cłami. Najbardziej uderza to materiało- i energochłonne sektory, które starają się przenosić produkcję blisko rynków zbytu. Jest to szansa dla naszego kraju, który dzięki lokalizacji oraz infrastrukturze już teraz skutecznie przyciąga inwestorów, co potwierdza wysoki poziom bezpośrednich inwestycji zagranicznych w ostatnich latach.

Rola digitalizacji w zapewnieniu ciągłości działania przedsiębiorstwa jest nie do przecenienia. Przemysł 4.0 to przemysł, który dzięki danym jest w stanie minimalizować zużycie energii i straty surowcowe, uodparniając się na globalne wahania. Tym bardziej, że nowoczesne technologie, jak sztuczna inteligencja, umożliwiają zarządzać łańcuchami dostaw w taki sposób, by marginalizować ryzyko, pozwalając kontynuować produkcję nawet w przypadku problemów z dostawami. Widać więc, że dobór odpowiedniego partnera technologicznego staje się decyzją strategiczną –  mówi Łukasz Otta, dyrektor ds. transformacji cyfrowej oraz rozwoju biznesu w Siemensie.

Światowa gospodarka w dużej mierze opiera się na wydobyciu i przetwórstwie surowców mineralnych, których ilość może się podwoić z obecnych 100 miliardów ton do 200 miliardów w 2060 roku. Tylko do 2030 r. o 65 proc. ma wzrosnąć użycie tworzyw sztucznych, szczególnie groźnych dla istot żywych w ekosystemach morskich. Działalność człowieka sprawia, że w wielu miejscach na świecie rosną problemy np. związane z niedoborem wody w obszarach miejskich, co do 2050 roku dotknie kilka milionów ludzi.

Polska już odczuwa skutki zmian klimatycznych, takie jak wzrost średnich temperatur, susze i powodzie, a smog w polskich miastach jest częstszy niż w większości krajów Europy. Wiąże się to m.in. z wciąż bardzo wysokim wykorzystaniem węgla jako źródła energii elektrycznej.

Już teraz nasz model ekonomiczny sprawia, że Polska jest niechlubnym liderem, jeżeli chodzi o ceny energii elektrycznej w Europie. Dekarbonizacja naszej gospodarki stanowi priorytetowe wyzwanie w kwestii osiągnięcia celów, do których obliguje nas Porozumienie Paryskie. Istnieje też niezaprzeczalny związek między wiarygodnością ekonomiczną państwa a możliwościami inwestycyjnymi i wzrostem gospodarczym. Zapóźnienie technologiczne w tym obszarze może mocno wpłynąć na pozycję Polski na arenie międzynarodowej – mówi prof. dr hab. Jerzy Hausner.

Cyfryzacja przenika każdą branżę i napędza zmiany we wszystkich dziedzinach ludzkiej aktywności. Przewiduje się, że do 2030 roku każdy mieszkaniec Ziemi będzie miał dostęp do internetu. Równocześnie rozwijać się będą najważniejsze z dzisiejszego punktu widzenia technologie, w szczególności AI, której możliwość samodzielnego podejmowania decyzji przyspieszy sektory takie jak robotyka, produkcja, transport, usługi czy rozrywka. W Polsce widoczny jest nierównomierny wzrost dojrzałości cyfrowej. Niektóre sektory, w szczególności bankowość internetowa i usługi online, rozwijają się szybciej niż inne. Ogólnie jednak Polska plasuje się w tej kwestii za innymi krajami UE, co widać przede wszystkim po liczbie firm, które wdrożyły AI (3,7% w Polsce, podczas gdy średnia unijna to 8%).

Dojrzałość technologiczna w naszym kraju, szczególnie w przemyśle, rośnie, ale zbyt wolno, co pokazuje m.in. wskaźnik Digi Index, którego wartość w 2024 wzrosła z 1,8 do 2,3 w 4-stopniowej skali. Jednak wszystkie omówione wcześniej megatrendy wymagają inwestycji w technologie cyfrowe tu i teraz. Innowacyjne rozwiązania stanowić będą fundament suwerenności biznesowej. To właśnie stopień digitalizacji będzie niedługo decydował o tym, czy jesteśmy rynkowym liderem, czy tylko poddostawcą na łasce zmieniającego się otoczenia rynkowego – podsumowuje Maciej Zieliński.

O firmie Siemens: Siemens firmą technologiczną zorientowaną na przemyśle, infrastrukturze, transporcie oraz opiece zdrowotnej. Tworzy technologię z misją, dodając rzeczywistą wartość dla klientów – od efektywnych pod względem zasobów fabryk, przez odporne łańcuchy dostaw, inteligentne budynki i sieci, po zrównoważony i komfortowy transport oraz zaawansowaną opiekę zdrowotną. Łącząc świat realny i cyfrowy umożliwia swoim klientom transformację, pomagając im kształtować codzienność miliardów ludzi.

O OEES: Open Eyes Economy Summit to wydarzenie gospodarczo-społeczne, które jest kulminacją całorocznej pracy intelektualnej i organizacyjnej ruchu Open Eyes Economy. W 2024 roku w Kongresie udział wzięło ponad 5 500 osób, wystąpiło ponad 300 prelegentów i prelegentek, a wydarzenie wsparło ponad 100 instytucji partnerskich.

O THINKTANK: Ośrodek THINKTANK powstał w 2009 roku. Inspiruje i wzmacnia debatę publiczną w Polsce, tworzy platformę refleksji i wymiany wiedzy między liderami biznesu i administracji. Prowadzi badania, wydaje raporty i analizy, w których opisuje najważniejsze trendy z zakresu zarządzania, przywództwa i polityki państwowej. Działania THINKTANK, obejmują takie sfery jak zwiększanie szans polskich firm w środowisku globalnym, promowanie dobrych praktyk w obszarze administracji czy poprawa kompetencji przywódczych liderów biznesu.